ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΕΛΟΥΣ ΜΑΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΒΑΛΩΜΕΝΟΥ ΣΤΟ TVXS ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΠΟΛΥΣΥΖΗΤΗΜΕΝΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΑΛ
1. Σε αυτά που περιγράφει στην επιστολή του ο καθηγητής υπάρχουν ορισμένες αδιαμφισβήτητες αλήθειες: πρώτον, ΝΑΙ, συναντάμε αρκετά συχνά ακραίες συμπεριφορές απο ομάδες παιδιών όχι μόνο στα ΕΠΑΛ αλλά και στα υπόλοιπα σχολεία. Δεύτερον, ΝΑΙ, οι εκπαιδευτικοί νιώθουν συχνά μόνοι και ανυπεράσπιστοι, ειδικά οι νεότεροι, οι αναπληρωτές και όσοι συμπληρώνουν ωράριο σε πολλά σχολεία και δεν έχουν το χρόνο να δομήσουν σχέσεις ούτε με τα παιδιά ούτε με τους συναδέλφους. Ταυτόχρονα, κι αυτό δεν το αναφέρει η επιστολή, έχουμε έναν εργοδότη, το ΥΠΑΙΘ, που αντί να μας υποστηρίζει με δομές, με βοηθητικό προσωπικό, με ουσιαστική στοχευμένη και δια ζώσης επιμόρφωση, με ηθικές και υλικές ανταμοιβές, μας εξαντλεί με πρόσθετες και ανούσιες γραφειοκρατικές υποχρεώσεις και με το υποτιθέμενο φόβητρο της αξιολόγησης και της σύνδεσής της με το μισθό μας. Η θέση των εκπαιδευτικών σήμερα είναι δύσκολη και ένας σημαντικός παράγοντας της δυσκολίας αυτής είναι η απαξίωση του ρόλου τους, απαξίωση για την οποία ευθύνεται πρωτίστως η επι δεκαετίες καλλιέργεια της εικόνας του τεμπέλη δημοσίου υπαλλήλου από τα καθεστωτικά ΜΜΕ και ο επακόλουθος κοινωνικός αυτοματισμός.
Πιο δύσκολη όμως απο την θέση των εκπαιδευτικών, κι αυτό δεν φαίνεται να απασχολεί τον εν λόγω καθηγητή στην επιστολή του, είναι η θέση των μαθητών, για μια σειρά από λόγους που ενώ είναι μάλλον αυτονόητοι η κοινωνία μοιάζει να κλείνει τα μάτια και τα αυτιά της. Διδάσκουμε τα παιδιά μιας συνεχώς διευρυνόμενης εργατικής τάξης, παιδιά που δεν έχουν λόγο να είναι αισιόδοξα για το μέλλον το δικό τους και του κόσμου, παιδιά με τεράστιο άγχος, χωρίς ιδεολογικά, συλλογικά, κοινωνικά, θρησκευτικά ή άλλου τύπου στηρίγματα, μέσα σε κτίρια εγκαταλειμμένα και άσχημα, χωρίς υποδομές, με μια εκπαίδευση παρωχημένη, που δεν τους εξασφαλίζει τίποτα, που είναι στην ουσία της ταξική και δημιουργεί αποκλεισμούς, μέσα σε ένα κράτος που εδώ και καιρό δεν πείθει κανέναν ότι διαθέτει δικαιοσύνη και αξιοκρατία. Θα μπορούσαμε να μιλάμε ώρες για το γιατί είναι έτσι όπως είναι αυτή η γενιά, ή θα μπορούσαμε να ανοίξουμε μάτια και αυτιά και να αφουγκραστούμε τους ίδιους να μας τα εξηγούν μέσα από την μουσική τους, που συχνά την αντιμετωπίζουμε με ηθικό πανικό.
2. Δεν υπάρχει, κατα τη γνώμη μου, εύκολη απάντηση για το τι μπορεί να κάνει ένας εκπαιδευτικός που στοχοποιείται. Εγω η ίδια βρίσκομαι φέτος σε μια πολύ δύσκολη συγκυρία με ένα ζόρικο τμήμα που ακόμα δεν έχω καταφέρει να το φέρω σε ισορροπία. Το μόνο που ξέρω να πω, το μόνο που μ΄έχει βοηθήσει μέχρι σήμερα σε ανάλογες καταστάσεις, είναι η αγάπη και η κατανόηση που πρέπει να βρίσκεται στην βάση της συμπεριφοράς μας. Οταν τα μαλώνω, όταν τους φωνάζω, όταν επιβάλλω ποινές (ναι, τα κάνω όλα αυτά, δεν γίνεται αλλιως), προσπαθώ κατ’ αρχάς να είμαι δίκαιη και ειλικρινής, και πάνω απ’ όλα να μην ξεχνάω ποτέ ότι εγώ έχω την εξουσία που μου δίνει η θέση μου, οτι έχω δηλαδή ένα προνόμιο απέναντι στους μαθητές μου, και το προνόμιο αυτό πρέπει να το θέσω στην υπηρεσία τους. Σταδιακά, μέσα απο μια βασανιστική και εξαντλητική πορεία, τα περισσότερα παιδιά αναγνωρίζουν κάποια στιγμή ότι είμαι με το μέρος τους και αγωνίζομαι για το καλό τους και αυτή είναι η στιγμή που γίνεται ειρήνη. Οχι πάντα, όχι με όλα τα παιδιά. Οχι χωρίς πολύ δύσκολες ώρες και μέρες. Χρειάζεται να κάνουμε πίσω, να ακούμε, να ρωτάμε, να γνωριζόμαστε με τα παιδιά, να μαθαίνουμε τα προβλήματά τους. Η επικοινωνία με τις οικογένειες βοηθάει, αν και δεν είναι πάντα εύκολη. Πέρα απο όλα αυτά, είναι σημαντικό να λειτουργούν οι σύλλογοι διδασκόντων, να βοηθάμε ο ένας τον άλλον, να συνεργαζόμαστε. Και είναι σημαντικό να έχουμε ζωντανά σωματεία.
3. Όπως προανέφερα, τα αίτια της όλο και μεγαλύτερης παραβατικότητας μέσα στα σχολεία, είναι κοινωνικά. Η πολυετής οικονομική κρίση, η πανδημία, η έλλειψη δικαιοσύνης, η γενικευμένη απαισιοδοξία και όλα αυτά που βιώνουμε όλοι μας αλλά για τους νέους ανθρώπους μπορεί να είναι πηγές αβάσταχτου υπαρξιακού άγχους. Ταυτόχρονα, είναι η ώρα να το πούμε καθαρά: η εκπαίδευση που τους παρέχουμε είναι παρωχημένη και αναχρονιστική και κανείς άνωθεν δεν ενδιαφέρεται να την βελτιώσει. Αν εμείς καταλάβουμε ότι το εκπαιδευτικό οικοδόμημα θέλει γκρέμισμα και ξαναχτίσιμο με νέα υλικά – θέλει δηλαδή μια συνεχή και επίπονη ανανέωση που προϋποθέτει κόπο και χρήμα, δηλαδή μια άλλη πολιτική – , θα καταλάβουμε και γιατι οι μαθητές μας το βαριούνται και το εχθρεύονται.
4. Αν έκλειναν άμεσα δια νόμου όλα τα ιδιωτικά σχολεία και όλα τα φροντιστήρια, αν τα παιδιά της άρχουσας τάξης βρισκόταν ως δια μαγείας μέσα στη Γκράβα, θα γινόταν εύκολα κατανοητό τι πρέπει να γίνει στα σχολεία: τα νέα ενιαία σχολεία θεωρίας και πράξης που ευαγγελιζόταν η εκπαιδευτική αριστερά πριν το 2015 και μετά βολικά ξεχάστηκαν. Σχολεία για όλους, σχολεία συμπεριληπτικά, με σύγχρονα, πολύπλευρα προγράμματα σπουδών που θα περιλαμβάνουν κοινωνικές επιστήμες, τέχνη, επαγγελματικές κατευθύνσεις σε μαθήματα επιλογής, βιωματικούς τρόπους μάθησης, αξιοπρεπείς υποδομές, υποστηρικτικό προσωπικό, ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, επάρκεια καθηγητών, θέρμανση, βιβλιοθήκες, αθλητικές εγκαταστάσεις, καλοπληρωμένους καθηγητές που δεν αγωνιούν για τα προς το ζην και δεν συμπληρώνουν ανούσιες φόρμες αξιολόγησης αλλά μπορούν να αφοσιωθούν στη δουλειά τους. Ακούγεται ανέφικτο αλλά επισκέφτηκα πολύ πρόσφατα την Μάλτα και είδα σχολεία σαν αυτό που περιγράφω, είδα πως είναι όταν ένα κράτος πραγματικά ενδιαφέρεται για την δημόσια παιδεία, και νομίζω ότι ως κοινωνία δεν πρέπει ποτέ να αρκεστούμε σε τίποτα λιγότερο. Πιστεύω ότι μέσα σε τέτοια σχολεία που αποπνέουν σεβασμό στον μαθητή και τον δάσκαλο, όλα θα λειτουργούν ομαλότερα.
