Γράφει η Τόνια Κατερίνη
Όταν πριν δέκα χρόνια ξεκινήσαμε να δουλεύουμε πάνω στο στήσιμο ενός κινήματος για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του τεράστιου, ήδη τότε, αλλά και μέχρι σήμερα, αριθμού των υπερχρεωμένων νοικοκυριών, των επερχόμενων πλειστηριασμών και των εξώσεων που θα ακολουθούσαν, ξέραμε ότι η διαδρομή θα ήταν μακριά και δύσκολη. Για δέκα χρόνια, ένα άλλοτε μικρό και άλλοτε πιο πλαισιωμένο κίνημα κατάφερε να κρατήσει ανοιχτό ένα θέμα που κυβερνήσεις και κυρίαρχα ΜΜΕ προσπαθούσαν να μας πουν ότι δεν υπάρχει, ή ότι αφορά λίγους μπαταχτσίδες και σίγουρα όχι τη μεγάλη μάζα των λαϊκών και μικρομεσαίων νοικοκυριών με τα χαμηλά εισοδήματα, τη διάλυση της ζωής τους από την κρίση, τα μικρά σχετικά δάνεια και τα σπίτια με χαμηλές αξίες σε λαϊκές γειτονιές.
Σήμερα, βέβαια, ξέρουμε ότι τα πράγματα δεν είναι έτσι. Τα αποτελέσματα του Παρατηρητήριου για τους πλειστηριασμούς (με την υποστήριξη του ιδρύματος Rosa Luxemburg), που λειτουργήσαμε πιλοτικά για ένα χρόνο, με αναλυτική καταγραφή στην Αττική, μας δείχνουν ότι το 70% των ακινήτων που πλειστηριάζονται, είναι αξίας μικρότερης των 150.000 ευρώ, ενώ αντίστοιχα είναι τα ποσοστά για το ύψος των οφειλών. Πιο συχνά βλέπουμε σε πλειστηριασμούς σπίτια μικρών οφειλετών. Θα έχουμε σύντομα πιστεύω την ευκαιρία να παρουσιάσουμε τα πολύ εύγλωττα αποτελέσματα αυτής της δουλειάς, που αποδεικνύει όσα επί μακρόν και μέσα από τη συνάντηση μας με τον πληττόμενο κόσμο είχαμε εμπειρικά διαπιστώσει.
Μετά από μια μικρή υποχώρηση στην περίοδο του λοκντάουν τον τελευταίο ενάμιση χρόνο βρισκόμαστε αντιμέτωπες/οι με μια έξαρση των πλειστηριασμών. Η διάλυση σταδιακά κάθε θεσμού προστασίας των δανειοληπτών, ακόμα και όσον αφορά την πρώτη κατοικία, με χαριστική βολή τον πτωχευτικό νόμο 4738/2020, επέτρεψε στις τράπεζες, στα fund που έχουν αγοράσει το 80% των δανείων, και στις διαχειριστικές εταιρείες που τα εκπροσωπούν, να προχωρήσουν σε μεγάλο αριθμό πλειστηριασμών, αξιοποιώντας και την κινητικότητα της αγοράς ακινήτων της τελευταίας περιόδου. Η αντιμετώπιση των πλειστηριασμών, μετά τη μετατροπή τους σε ηλεκτρονικούς, δημιούργησε μεγαλύτερη δυσκολία στην αποτροπή τους. Ωστόσο, μέσα από μια συστηματική δουλειά πίεσης προς τις τράπεζες και τους διαχειριστές, πετύχαμε πολλές αναστολές και διακανονισμούς με όρους βιώσιμους για τους δανειολήπτες. Κάθε επιτυχία δημιουργούσε με τη σειρά της μεγαλύτερη ορατότητα, περισσότερη αισιοδοξία και διάθεση στους πληττόμενους να το παλέψουν. Ωστόσο, αυτές οι επιτυχίες δεν αποτελούν παρά μια μειοψηφία απέναντι στους δεκάδες που χάνουν κάθε εβδομάδα τα σπίτια, τα μαγαζιά τους, τα κτήματα και τα πατρικά τους στην περιφέρεια. Η πρόσφατη απόφαση τμήματος του Αρείου Πάγου, μια απόφαση σημαντική γιατί έδειξε πως με την ανοχή του κράτους οι δανειστές δρουν όχι μόνο ανάλγητα, αλλά και παράνομα, αποτέλεσε μια μικρή ανάσα για τους πληττόμενους. Ωστόσο, η κυβέρνηση έσπευσε, παρεμβαίνοντας στην πραγματικότητα στο έργο της δικαιοσύνης, να διαβεβαιώσει ότι θα βρεθεί λύση για να συνεχιστούν απρόσκοπτα οι πλειστηριασμοί.
Τους πλειστηριασμούς ακολουθούν οι εξώσεις. Οι εικόνες από την Ισπανία, που πριν μερικά χρόνια έκαναν τον γύρο του κόσμου, πιστεύαμε ότι ήταν κάτι πολύ μακρινό. Στην Ελλάδα η επιτυχημένη ενοχοποίηση των δανειοληπτών που έχαναν τα σπίτια τους, τους έκανε να παραδίδουν σιωπηλά και με κατεβασμένο το κεφάλι τα σπίτια που έχασαν στον πλειστηριασμό. Γνωρίσαμε τέτοιους «αόρατους» ανθρώπους. Έφτασε η γενναιότητα λίγων γυναικών (καθόλου παράδοξο) που σήκωσαν ανάστημα, που είπαν ότι δεν είναι δίκαιο αυτό που συμβαίνει, για να ανακαλύψει η ελληνική κοινωνία τη βία της έξωσης και αυτό να γίνει αφορμή για μια εκθετική αύξηση της ευαισθητοποίησης πάνω στο θέμα. Τόσα χρόνια, σε μια χώρα με μηδενικές πολιτικές κοινωνικής κατοικίας, ελάχιστες τολμούσαμε να μιλήσουμε για οριζόντια προστασία της πρώτης κατοικίας.
Παραμονές εκλογών βλέπουμε μεγάλη κινητικότητα στους πολιτικούς φορείς στην πλαισίωση του κινήματος κατά των πλειστηριασμών και των εξώσεων. Καλοδεχούμενη, αρκεί να συνοδευτεί από τη δέσμευση στους βασικούς άξονες – αιτήματα του κινήματος.
Οριζόντια προστασία της πρώτης κατοικίας, κούρεμα χρεών, ώστε να είναι βιώσιμα, απαγόρευση της πώλησης των δανείων σε fund, κατάργηση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, κώδικας δεοντολογίας με έμφαση στα δικαιώματα των δανειοληπτών και όχι στην κερδοφορία των τραπεζών.
