Η κυβέρνηση, με αφορμή τα 100 χρόνια της ΕΥΔΑΠ, παρουσίασε ένα σχέδιο «αντιμετώπισης της λειψυδρίας» ύψους 2,5 δισ. ευρώ. Πίσω από τη ρητορική της «ανθεκτικότητας» και της «προσαρμογής», κρύβεται ένα ακόμη μεγαλεπήβολο σχέδιο ιδιωτικοποίησης και αναδιανομής δημόσιου πλούτου προς όφελος των εργολάβων και της κερδοφορίας του κεφαλαίου.
Το αφήγημα της «λειψυδρίας» δεν στηρίζεται σε πραγματικά δεδομένα, καθώς η έως τώρα χαμηλή στάθμη των ταμιευτήρων υποδηλώνει μια αναμενόμενη λειτουργία σε περίοδο χαμηλών βροχοπτώσεων όπως η τωρινή. Για χρόνια είχαμε υπερχείλιση και αφθονία εισροών, τώρα ήρθε μια πιο στεγνή περίοδος, που δεν υποδηλώνει κάτι το «έκτακτο». Ακόμα και στην ίδια την παρουσίαση που έκανε ο υπουργός παρουσιάζονται δύο χρονιές μετά το 2000 με εξίσου χαμηλά ή και χαμηλότερα αποθέματα στους ταμιευτήρες από τα σημερινά. Ξηρασία δεν σημαίνει αυτόματα λειψυδρία, όπως και λειψυδρία μπορεί να υπάρξει με άφθονο νερό αν δεν υπάρχει σωστή διαχείριση. Η κλιματική κρίση, που αναμένεται να οδηγήσει σε πιο συχνά φαινόμενα ξηρασίας, παρουσιάζεται εδώ ως αόρατη «κλιματική απειλή» για να αξιοποιηθεί ως πολιτικό εργαλείο κατασκευής συναγερμού και τελικά για να δικαιολογηθεί μια νέα γενιά φαραωνικών έργων, απευθείας αναθέσεων και fast-track διαδικασιών.
Έτσι, από τα 2,5 δισ. του σχεδίου, τα 1,9 δισ. κατευθύνονται σε έργα δεκαετούς ορίζοντα – εκτροπές ποταμών, νέες σήραγγες, ενεργοβόρες υποδομές – που δεν απαντούν σε κανένα άμεσο πρόβλημα. Αντίθετα, μέτρα διαχείρισης της ζήτησης, όπως η ουσιαστική ενίσχυση της υφιστάμενης υποδομής, η συντήρηση του δικτύου, η επαναχρησιμοποίηση και η εξοικονόμηση υδάτων, μένουν στο περιθώριο. Η σύγχρονη διεθνής περιβαλλοντική πρακτική στη διαχείριση των υδατικών πόρων ορίζει ότι πρώτα εφαρμόζονται τέτοια μέτρα και μόνο αν αυτά δεν αποδώσουν εξετάζονται μέτρα αύξησης της προσφοράς νερού.
Μοντέλο “Θεσσαλίας”: fast track, απευθείας αναθέσεις και στο βάθος αύξηση τιμών νερού
Το σχέδιο προδιαγράφει την ίδια συνταγή με τα έργα στη Θεσσαλία: παράκαμψη μελετών και διαδικασιών ωρίμανσης των έργων, απουσία διαβούλευσης και εργολαβικές παραχωρήσεις. Η ΕΥΔΑΠ μετατρέπεται σε εκτελεστικό όχημα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αντί να λειτουργεί ως δημόσιος φορέας σχεδιασμού και κοινωνικού ελέγχου του νερού.
Δεν αποκλείεται, μάλιστα, η κυβέρνηση να κηρύξει σύντομα την Αττική σε «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» ως προς τη λειψυδρία, για να επιβάλει τη βιαστική υλοποίηση των έργων χωρίς θεσμικά και πολιτικά εμπόδια. Έργα τα οποία θα κληθούμε να πληρώσουμε από την τσέπη μας όλοι οι πολίτες, αφού ήδη προετοιμάζεται το έδαφος για μεγάλες αυξήσεις στα τιμολόγια νερού, προκειμένου να χρηματοδοτηθούν τα «αναγκαία» έργα.
Το νερό δεν είναι εμπόρευμα
Πρόκειται για ένα ακόμη κεφάλαιο στο σχέδιο μετατροπής των δημόσιων υποδομών σε πεδία ιδιωτικής κερδοφορίας. Όπως στους σιδηροδρόμους, στην ενέργεια και στα απορρίμματα, η κρατική πολιτική λειτουργεί ως μεσάζοντας του κεφαλαίου, προσφέροντας δημόσιους πόρους, υποδομές και θεσμικά εργαλεία στις κατασκευαστικές και ενεργειακές επιχειρήσεις.
Είναι απορίας άξιο πώς σε μία περιοχή, όπως η Αττική, της οποίας ο πληθυσμός αναμένεται να μειωθεί τα επόμενα χρόνια, προτάσσονται χωρίς ιδιαίτερη τεκμηρίωση τόσα ακριβά έργα για την αύξηση της προσφοράς νερού; Η απάντηση βέβαια σε αυτό μάλλον έρχεται από την ταυτόχρονη προσπάθεια να επεκταθεί η λειτουργία της ΕΥΔΑΠ μέσω συγχωνεύσεων ΔΕΥΑ και σε Βοιωτία, Φωκίδα και Κορινθία, λειτουργώντας περαιτέρω με κριτήριο την κερδοφορία και την πώληση ακριβού νερού σε περισσότερους καταναλωτές. Επίσης, τμήμα της απάντησης, που αποκρύπτεται επιμελώς, βρίσκεται στις υδροβόρες επενδύσεις που προγραμματίζονται τα επόμενα χρόνια στην Αττική, όπως το Ελληνικό και τα data-center, που θα απαιτήσουν σημαντικές επιπλέον ποσότητες νερού ετησίως.
Απέναντι σε αυτό το σχέδιο, χρειάζεται να υψωθεί ένα μαζικό, κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο υπεράσπισης του νερού ως κοινού αγαθού με αιτήματα:
- Δημόσια ΕΥΔΑΠ-ΕΥΑΘ, υπό κοινωνικό και εργατικό έλεγχο.
- Καμία συγχώνευση των ΔΕΥΑ. Ενίσχυσή τους με προσωπικό και μεταφορά τους στο φθηνότερο βιομηχανικό τιμολόγιο ρεύματος.
- Καμία σκέψη για αύξηση των τιμολογίων στο νερό. Δε θα γίνει το νερό σα το ρεύμα ακριβό.
- Διαφάνεια, επιστημονική τεκμηρίωση και συμμετοχή της κοινωνίας στις αποφάσεις.
- Προτεραιότητα στη διαχείριση, εξοικονόμηση και επαναχρησιμοποίηση – όχι στα εργολαβικά mega-projects. Πάγωμα των υδροβόρων επενδύσεων στην Αττική.
- Απόρριψη κάθε fast-track διαδικασίας που υπονομεύει τη δημοκρατία και το περιβάλλον.
Να πούμε ξεκάθαρα πως το νερό δεν είναι επενδυτικό προϊόν. Είναι δικαίωμα και συλλογική υποδομή ζωής. Η κοινωνία δεν μπορεί να παρακολουθεί αμέτοχη τη λεηλασία του πιο πολύτιμου φυσικού αγαθού!
