Με αφορμή την εντεινόμενη επίθεση της κυβέρνησης στο δημόσιο σχολείο και στους εκπαιδευτικούς θέλουμε και από τη μεριά μας να αναδείξουμε το ζήτημα της αξιολόγησης που αποτελεί σοβαρό επίδικο για την εκπαιδευτική αριστερά, ώστε να έχει συγκροτήσει ένα σημαντικό κίνημα ανυπακοής για την αποτροπή της, το οποίο αντιμετωπίζεται από το Υπουργείο Παιδείας με πρωτοφανείς διώξεις και καταστολή. Μέχρι τώρα έχουν σταλεί πάνω από 2.000 κλήσεις σε πειθαρχικά σε νεοδιόριστους εκπαιδευτικούς των ετών 2020-2023, μεταξύ των οποίων και προς τους συντρόφους μας Π.Α και Ο.Α, οι οποίοι απεργούν-απέχουν από τις διαδικασίες της ατομικής αξιολόγησης, σύμφωνα με τις αποφάσεις των συνδικαλιστικών μας οργάνων. Οι νεοδιόριστοι απειλούνται με τη μη μονιμοποίησή τους και εσχάτως, μετά την επίσκεψη Μητσοτάκη στο Υπουργείο Παιδείας, αλλά και σύμφωνα με διαρροές για το νέο κυβερνητικό σχέδιο νόμου για την αυστηροποίηση του πειθαρχικού πλαισίου, όλοι/ες οι εκπαιδευτικοί που αρνούνται να υποκύψουν στον εκβιασμό της αξιολόγησης θα αντιμετωπίσουν την ποινή της απόλυσης.
Είναι αλήθεια πως υπάρχει ένα -πιθανόν σημαντικό- τμήμα της ελληνικής κοινωνίας που θεωρεί πως η τρέχουσα μορφή της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών είναι αναγκαία και πρέπει να εφαρμοστεί.
Γι’ αυτό είναι αναγκαία η προσπάθεια να εξηγήσουμε ότι η αξιολόγηση δεν είναι μία ιστορικά και πολιτικά ουδέτερη έννοια. Όπως έχει δείξει ο Μισέλ Φουκώ στα έργα του Επιτήρηση και Τιμωρία και Ιστορία της Σεξουαλικότητας, η νεωτερική εξουσία δεν ασκείται αποκλειστικά με αρνητικούς όσο και κατασταλτικούς όρους, αλλά και θετικά-παραγωγικά μέσω τεχνολογιών επιτήρησης, ταξινόμησης, ελέγχου και αξιολόγησης. Το σχολείο ως θεσμός είναι ένα τέτοιο παράδειγμα πειθαρχικού μηχανισμού, όπως αντίστοιχα το εργοστάσιο, ο στρατώνας, το νοσοκομείο και φυσικά η φυλακή. Το Πανοπτικόν του Bentham υπήρξε το ιστορικό υπόδειγμα για αυτή τη θεώρηση. Οι διαδικασίες λοιπόν της αξιολόγησης, σύμφωνα πάντα με αυτή τη θεώρηση, δεν αποτελούν τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από βιοπολιτικές τεχνολογίες κοινωνικής αναπαραγωγής και κατασκευής υποκειμενικοτήτων στην κατεύθυνση βέβαια της πειθήνιας προσαρμογής των υποκειμένων στις κυρίαρχες κοινωνικές νόρμες και επιταγές.
Επιπλέον, σύμφωνα και τη διεθνή βιβλιογραφία, στις χώρες του Αγγλοσαξονικού κόσμου(κυρίως ΗΠΑ και Αγγλία), όπου εφαρμόστηκαν αυστηρά, νεοφιλελεύθερης λογικής, μοντέλα αξιολόγησης, αυτά οδήγησαν στην περαιτέρω ευαλωτοποίηση και υποβάθμιση σχολείων, σε μειώσεις χρηματοδότησης και σε μειώσεις μισθών, αποκλεισμούς από προαγωγές και σε ορισμένες περιπτώσεις απολύσεις εκπαιδευτικών. Επομένως, διαπιστώνουμε πως σε ό,τι αφορά την αξιολόγηση σχολικών μονάδων και εκπαιδευτικών αυτή αποτελεί ένα μηχανισμό συμμόρφωσης, επιτήρησης και ελέγχου του σχολείου, του παιδαγωγικού έργου και των ίδιων των εκπαιδευτικών. Δεν λειτουργεί πέρα και πάνω από κοινωνικούς και πολιτικούς προσδιορισμούς και ενσωματωμένη οργανικά σε ένα αυστηρά ιεραρχικό αστικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν μπορεί παρά να είναι και η ίδια ιεραρχική, πειθαρχική, «συμμορφωτική» και όχι «διαμορφωτική» και να συμβάλει με τη σειρά της, κατηγοριοποιώντας σχολεία, μαθητές και εκπαιδευτικούς, στην αναπαραγωγή των ανισοτήτων στην εκπαίδευση αλλά και συνολικότερα στην αναπαραγωγή της κυρίαρχης ιδεολογίας.
Παρ’ ό,τι θεωρούμε ότι η δουλειά μας σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να αξιολογηθεί με μετρήσιμους δείκτες, έχει σημασία, πριν καταλήξουμε στο όποιο συμπέρασμα, να απαντήσουμε και στο ερώτημα ποιος/α, ποιον/α και γιατί αξιολογεί.
Αυτό λοιπόν που αξιολογεί είναι το ΥΠΑΙΘΑ το υπουργείο που:
- επί των ημερών του πέφτουν ταβάνια σε σχολεία και σχολές
- επινόησε κάθε είδους κόφτες (τράπεζα θεμάτων, ελάχιστη βάση εισαγωγής,ν+2) προκειμένου να αποθαρρύνει τον μαθητικό πληθυσμό να φοιτήσει στα δημόσια ΑΕΙ
- ισοτίμησε τα πτυχία των δημόσιων πανεπιστημίων με αυτά των κολεγίων
- επιχειρεί να παραδώσει την εκπαίδευση βορά στο ιδιωτικό κεφάλαιο παραβιάζοντας το σύνταγμα (ιδιωτικά ΑΕΙ)
- απειλεί με πειθαρχικά και διαγραφές φοιτητές/τριες που αναπτύσσουν πολιτική δράση εντός του πανεπιστημίου
- εισήγαγε με προνομιακούς όρους τον ιδιώτη-χορηγό στο δημόσιο σχολείο (Ωνάσεια)
- προσπαθεί να καταπνίξει κάθε είδους αντίδραση με ακραίο αυταρχισμό: απειλές, εκβιασμούς, διώξεις, πειθαρχικά και για πρώτη φορά στα χρόνια της μεταπολίτευσης με την ποινή της δυνητικής αργίας στη συναδέλφισσα Χ. Χοτζόγλου με υπογραφή του Κ. Πιερρακάκη, ενώ είχε απαλλαγεί ομόφωνα στο πειθαρχικό. (Η προσωρινή διαταγή του Διοικητικού Εφετείου για επιστροφή της στο σχολείο, αποτελεί σημαντική νίκη.)
Η αξιολόγηση δεν εισάγεται για να αντιμετωπιστούν παραβιάσεις των υποχρεώσεων των εκπαιδευτικών. Γι’ αυτόν τον σκοπό είναι αρκετοί οι υπάρχοντες διοικητικοί μηχανισμοί ελέγχου. Αντίθετα στρέφεται απέναντι στο ζωντανό κομμάτι του κλάδου, το οποίο θέλει να υποτάξει, ώστε να υπηρετεί απολύτως το πνεύμα και το γράμμα της αντιδραστικής εκπαιδευτικής αναδιάρθρωσης, η οποία οδηγεί:
α) σε εμπορευματοποίηση της εκπαίδευσης και τη μετατροπή των σχολείων από χώρους μάθησης σε συνθήκες ελευθερίας και παιδαγωγικής αυτονομίας σε χώρους όπου επικρατεί φόβος και άγριος ανταγωνισμός μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών
β) στη μετατροπή της διδασκαλίας σε μία γραφειοκρατική όσο και ποσοτικοποιημένη σε όλα τα στάδια διαδικασία που δεν συνδέεται με τις μορφωτικές και ψυχοκοινωνικές ανάγκες των μαθητών
γ) στην αλλαγή χαρακτήρα του επαγγέλματος των εκπαιδευτικών με τη συρρίκνωσή του σε ημι-επάγγελμα( semi-profession) με χαμηλή αυτονομία, εξαθλιωμένους μισθούς, περιορισμένη κοινωνική αναγνώριση και ισχυρό εξωτερικό έλεγχο
δ) σε έναν «αποκεντρωμένο-συγκεντρωτισμό» με βαθμιαία μείωση των κρατικών δαπανών
ε) στην κοινωνική διαφοροποίηση και κατηγοριοποίηση των σχολείων, των μαθητών/τριών τους και των εκπαιδευτικών
στ) στη διευρυμένη αναπαραγωγή των εκπαιδευτικών ανισοτήτων ως το φυσικό αποτέλεσμα ατομικών επιλογών των μαθητών και των οικογενειών τους
ζ) στην επιβολή συστημικών πιέσεων σε κάθε φορέα που εμπλέκεται στην εκπαιδευτική διαδικασία, με στόχο την αποδοχή της επίσημης εκπαιδευτικής πολιτικής και τον περιορισμό οποιασδήποτε μορφής αντίστασης και κριτικής.
Η κυβέρνηση του Κ. Μητσοτάκη, εντολοδόχος των κελευσμάτων του ΟΟΣΑ ενισχύει τον κατανεμητικό ρόλο του σχολείου, ώστε με αυστηρή κατηγοριοποίηση(σχολείων, μαθητριών/ών, εκπαιδευτικών) να οδηγηθούν τα παιδιά των χαμηλών -oικονομικά, μορφωτικά και κοινωνικά- στρωμάτων στην κατάρτιση και τις δεξιότητες (αντί να προκρίνει το σχολείο της ευρύτερης γνώσης για όλα) προκειμένου να δημιουργήσει στρατό φτηνών, ευέλικτων εργαζόμενων. Έτσι διαμορφώνεται ένα σχολείο απολύτως ταξικό, όπου οι ευκαιρίες στα πίσω θρανία εκμηδενίζονται, μια συνθήκη που ο προοδευτικός κόσμος της εκπαίδευσης δεν μπορεί να αφήσει να παγιωθεί αμαχητί. Αυτόν τον κόσμο θέλουν να κάμψουν, ποινικοποιώντας ακόμα και το φρόνημά του,(βλ.δήλωση του πρωθυπουργού: «όποιος είναι αντίθετος επί της αρχής στην αξιολόγηση ,δεν έχει θέση στην εκπαίδευση»)
Παράλληλα, με τα κατασταλτικά μέτρα απέναντι στην απεργία-αποχή από την αξιολόγηση, η κυβέρνηση προσπαθεί να πλήξει τον συνδικαλισμό, στον οποίο έχει αλλεργία, εκτός κι αν είναι εργοδοτικός, να καταργήσει εργασιακά δικαιώματα και κυρίως αυτό της απεργίας.
Τέλος, θα πρέπει οι γονείς να γνωρίζουν ότι, προκειμένου να ανταποκριθούν οι αξιολογούμενοι/ες στις απαιτήσεις του αξιολογητή, το μάθημα προβάρεται ώστε να δοθεί παράσταση για ένα θεατή, γεγονός που εκπαιδεύει τα παιδιά στην υποκρισία και δεν τιμά τον/την εκπαιδευτικό. Σ’ αυτήν τη συνθήκη, θα ήταν εύκολο και για μας να παρουσιάσουμε στον αξιολογητή ένα μικρό διήγημα του Τολστόι θεατρικοποιημένο και να εξασφαλίσουμε την ησυχία μας. Αντ’ αυτής επιλέγουμε τη διεκδίκηση της παιδαγωγικής μας ελευθερίας. Όταν μια νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση αντιμετωπίζει τη δημόσια εκπαίδευση ως κόστος – όπως περιγράφεται με ενάργεια στην έκθεση Πισσαρίδη- εμείς λέμε ότι (πρέπει να) είναι επένδυση. Γι’ αυτό ο αγώνας των εκπαιδευτικών δεν είναι μόνο κλαδικός, αλλά αγώνας υπεράσπισης ενός σημαντικού δημόσιου-κοινωνικού αγαθού που μας αφορά όλους και όλες.
Κλαδική Συνέλευση Βάσης εκπαίδευσης Αναμέτρησης
